SŁONECZNE PLAMY - ciemne obszary na powierzchni Słońca. Ich średnice wahają się od kilkuset km (tzw. pory) do ponad 100 tysięcy km. W obrębie plam słonecznych rozróżnia się ciemną część centralną (cień) i jaśniejszą obwódkę (półcień). 
Powodem ciemnego wyglądu plam jest temperatura materii w plamach słonecznych niższa o około 1000 K od temperatury przyległych obszarów fotosfery. 
Czas życia plam słonecznych to od kilku dni do kilkunastu miesięcy.

Charakterystyczna cechą plam jest, że są one ośrodkami silnych pól magnetycznych, do 0,4 T. Zwykle występują parami,  przy czym dwie plamy tworzące parę mają zwykle przeciwną biegunowość magnetyczną. Ponadto tworzą grupy plam.
Częstość pojawiania się plam słonecznych zmienia się okresowo z cyklem aktywności słonecznej, trwającym średnio 11,4 lat.
Najprawdopodobniej plamy słoneczne są wynikiem procesów magnetohydrodynamicznych, zachodzących pod powierzchnią Słońca.

Fala uderzeniowa
to przemieszczająca się powierzchnia, na której występuje skokowa zmiana parametrów przepływu: ciśnienia, gęstości, temperatury i prędkości.

Magnetosfera
Napływający wiatr słoneczny napotyka na przeszkodę w postaci dipola ziemskiego. Cząstki obdarzone ładunkiem elektrycznym nie są w stanie swobodnie penetrować obszaru silnego pola magnetycznego. Sła Lorentza odchyla ich tory.  Wiatr słoneczny omija przeszkodę.
Dla przepływu ponaddźwiękowego oddziaływanie napływającej plazmy z magnetyczną przeszkodą odbywa się poprzez powstanie czołowej fali uderzeniowej (bow shock) , na której ruch plazmy ulega spowolnieniu, a następnie zakrzywieniu. Opływa niedostępny obszar zdominowany przez obce pole magnetyczne. 
Przestrzeń, wewnątrz której odczuwalne jest oddziaływanie pola magnetycznego planety nosi nazwę magnetosfery. Po stronie naporu plazmy (od Słońca) zostaje skompresowane, a dodatkowo część linii magnetycznych ze strony dziennej zostaje "zdmuchnięta" na stronę nocną. W efekcie, po stronie dziennej, obszar zajęty przez pole magnetyczne Ziemi ulega ograniczeniu średnio do odległości 10–11 RZ od środka Ziemi, nad biegunami do około 15–20 promieni ziemskich, natomiast po stronie nocnej ziemskie linie magnetyczne wyciągają się w długi ogon, sięgający setek RZ.
Powierzchnia graniczna pomiędzy obszarami dominacji wiatru słonecznego i pola magnetycznego Ziemi nazywa się magnetopauzą. Zaledwie około 1% cząstek napływającego strumienia jest w stanie przedostać się poprzez powierzchnię magnetopauzy do środka. 

Jonosfera - obszar atmosfery Ziemi powyżej  60 km, który pod wpływem słonecznego promieniowania ultrafioletowego jest częściowo zjonizowany. Koncentracja elektronów (i dodatnich jonów) w jonosferze początkowo rośnie wraz z wysokością do absolutnego maksimum na  300 km, a następnie stopniowo maleje. 
Lokalne maksima koncentacji elektronowej wyznaczają typowe położenie poszczególnych warstw jonosferycznych, D, E, F1 i F2. Rozkład koncentracji elektronowej jest zależny od tempa procesów jonizacji i rekombinacji w jonosferze. Jest wynikiem równowagi wielu równocześnie zachodzących procesów fizykochemicznych.

Burza magnetyczna - znaczna intensyfikacja prądu pierœcieniowego spowodowana zwiększonym wstrzykiwaniem w obszar pułapki magnetycznej z ogona magnetosfery dużej iloœci cząstek naładowanych o energiach 10 keV-500 keV. Prąd rozwija się w wokółziemskim pierœcieniu przez kilka-kilkadziesiąt godzin, a po ustaniu zasilania jego czas życia wynosi 1 do kilku dni.

GPS, globalny system nawigacyjny (ang. Global Positioning System, NAVSTAR-GPS)Jest to system radionawigacyjny o zasięgu światowym, wykorzystujący sztuczne satelity. System ten pozwala wyznaczyć współrzędne geograficzne i wysokość n.p.m. dowolnego obiektu wyposażonego w odpowiednie urządzenie odbiorcze.
Odbiornik GPS, zawiera m.in. bardzo precyzyjny zegar oraz komputer. Oblicza on odległości od 3 satelitów, których położenie jest znane w każdej chwili. Dokonuje pomiaru czasu dojścia sygnału (sygnał ten jest charakterystyczny dla każdego satelity), a następnie znajduje punkt przecięcia się 3 sfer zatoczonych z punktów położenia satelitów promieniami równymi odpowiednim odległościom (rozwiązanie układu 3 równań dających 3-wymiarowe współrzędne położenia obiektu). Odbiór sygnału z czwartego satelity zwiększa dokładność pomiaru i umożliwia wyznaczenie prędkości obiektu lub czasu. 
Satelity (docelowo w liczbie 21 plus 3 zapasowe) są umieszczane równomiernie na wysokości ok. 20 200 km na 6 kołowych orbitach nachylonych w stosunku do równika pod kątem 55°, tak że z każdego punktu na powierzchni Ziemi można w każdej chwili obserwować co najmniej 5 satelitów. Kierowaniem, obsługą i kontrolą całego systemu zajmuje się główna stacja naziemna w Falcon (Colorado Springs, USA) wspomagana przez 4 stacje pomocnicze zlokalizowane na wyspach w pobliżu równika (Hawaje, Kwajalein, Diego Garcia i W. Wniebowstąpienia). W stacji głównej analizuje się sygnały satelitów i na tej podstawie tworzy tzw. depesze nawigacyjne, przekazywane poprzez satelity użytkownikom, zawierające skorygowane dane, poprawki do obliczeń, dokładny czas itp. GPS był tworzony w USA od 1973 początkowo w celach militarnych, obecnie służy również użytkownikom cywilnym. 
W systemie stosuje się 2 kody — precyzyjny (P), zastrzeżony gł. dla wojska, dający dokładność wyznaczenia pozycji do 16 m, prędkości do 0,2 m/s, i standardowy (C/A), dający dokładność do 100 m.

 

 

 

Źródło: Encyklopedia Multimedialna PWN